EHBO bij paarden: het beoordelen van de toestand van een ziek of gewond paard

Een paardenliefhebber moet vier zaken uit het hoofd kennen. Dit zijn de eerste zaken die gecontroleerd moeten worden: temperatuur, ademhaling, hartslag en de slijmvliezen. Deze vier zaken zijn gemakkelijk door een leek te controleren en kunnen onszelf en de dierenarts een goede diagnose geven en een idee van de hoogdringendheid.

1. Controle van de temperatuur

De normale temperatuur van een paard ligt tussen de 37 en 38 graden Celsius. Dat een paard warm aanvoelt is geen correcte aanwijzing dat zijn temperatuur verhoogd is. De temperatuur van een paard dient rectaal (via de anus) gemeten te worden. Het gemakkelijkste gebeurt dit met een digitale thermometer. Aangezien deze een geluidsignaal geven als de temperatuur bepaald is, zijn ze zeer handig in gebruik. De thermometer moet voldoende ver in de anus worden ingebracht en steeds te worden vastgehouden om te voorkomen dat hij in het rectum terecht komt. Na ieder gebruik dient de thermometer gewassen te worden met water en zeep.

Een verhoogde temperatuur kunnen we vaststellen na een zware inspanning, tengevolge van stress of als het paard koorts heeft. Koorts is een signaal dat het lichaam in het verweer gaat en hoeft niet altijd negatief te zijn. Dankzij de koorts worden ziekteverwekkende bacteriën of virussen bestreden. Instinctief kan het paard echt gaan rillen om de temperatuur hoog te houden. Blijft de koorts hoog en langdurig aanhouden dan dient zeker de dierenarts gewaarschuwd te worden, zoniet kunnen er onomkeerbare beschadigingen optreden.

Een verlaagde temperatuur is gevaarlijker. Deze kan men vaststellen bij uitputting, uitdroging of als het paard in shock dreigt te gaan.

2. Controle van de ademhaling

De normale ademhaling ligt tussen de 10 tot 15 keer ademen per minuut. Een onrustig paard kan zich bij een dergelijk onderzoek gaan opjagen. Dit zal tot gevolg hebben dat je een versnelde ademhaling krijgt. Probeer het paard te kalmeren.

Zowel de frequentie als de manier van ademhalen is van belang. Kijk naar de flanken van het paard of leg je hand erop en tel hoe vaak het paard ademt in één minuut. Om het type van ademhalen te controleren, kan je het best schuin naast het paard gaan staan. Gaat de buik en de borstkast snel, oppervlakkig of onregelmatig op en neer, dan is er een probleem.

Het is ook belangrijk om de luchtstroom van de neusgaten te controleren. Hou een wattenpluisje voor ieder neusgat. Dit moet mee bewegen met het in en uitademen van het paard, zoniet is daar de luchtstroom afgesloten.
Kijk ook na of er neusvloei is, welke kleur die heeft en of er een afwijkende geur op te merken valt. Bij afwijkingen waarschuw je steeds een dierenarts.

3. Controle van de hartfrequentie

De normale hartfrequentie ligt tussen de 25 en 45 hartslagen per minuut. De "pols" van het paard kan men voelen aan het hoofd, bij de onderkaak. In die groeve loopt de halsslagader. Als je lichtjes drukt op de slagader voel je de hartslag. Kijk op je uurwerk en tel gedurende 15 seconden de slagen. Dit getal vermenigvuldig je maal 4.

De hartslag kan afwijken onder bepaalde omstandigheden, namelijk bij onrust, inspanning, koorts of pijn. Bij jonge of kleine paarden klopt het hart sneller en bij grotere paarden klopt het trager.

Een verhoogde hartslag kan wijzen op koliek, een ontsteking, een inwendige bloeding of shock. Een kritiek moment is als het paard een hoge pols heeft en zich heel loom gedraagt. Dan kan er sprake zijn van een bloeding. Controle van de slijmvliezen dient dan zeker te gebeuren. Zijn de slijmvliezen wit en voelt de mond koud aan, dan is het rood alarm geblazen en dient men in allerijl de dierenarts te verwittigen.

Ook na te kijken is of de pols krachtig en regelmatig is. Een verzwakte hartslag kan wijzen op bloedarmoede of uitdroging. Een pols is regelmatig wanneer het hart met regelmatige tussenpozen klopt. Elk opeenvolgende hartslag dient even sterk te zijn. Wordt een krachtige hartslag afgewisseld met één of meerdere zwakke hartslagen dan is er een probleem.

Beschikt men over een stethoscoop dan kan je ook naar de harttonen luisteren. Bij één enkele hartslag hoort men 2 geluiden nl "brrr-tupp". "Brrr" hoort men als het hart het bloed wegpompt en "tubb" hoort men als de hartkleppen zich opnieuw sluiten. Is dit onregelmatig dan is het eveneens raadzaam een dierenarts te consulteren. Goed getrainde paarden hebben soms een regelmatige onregelmatigheid. Dit betekent dat het hart een vast aantal keren er eentje overslaat.

4. Controle van de slijmvliezen

De slijmvliezen bij een paard kan men nakijken en beoordelen in de mond (de lippen wegtrekken), de neus en de oogleden. De slijmvliezen geven een goede indicatie over de doorbloeding in het ganse lichaam. Normaal gezonde slijmvliezen zijn roze van kleur, voelen glad en vochtig aan, vertonen geen verkleuringen noch bloedingen of bloeduitstortingen.

Rood slijmvlies kan een teken zijn van koorts of uitdroging. Verbleekte slijmenvliezen wijzen op een inwendige bloeding of shock. In dit geval moet de dierenarts direct langskomen.

Grauwe of blauwachtige slijmvliezen wijzen op ernstige koliek, stofwisselingsstoornissen en hartproblemen.

Het goed kijken naar de slijmvliezen geeft dus al een heleboel informatie.
Een andere test die we kunnen uitvoeren is met de vinger lichtjes drukken op het tandvlees. Door deze handeling ontstaat een wit vlekje. Na loslaten moet binnen de 2 seconden de kleur opnieuw roze zijn (in vaktermen noemt men dit de CRT). Is dit niet het geval dan is er een verstoorde doorbloeding.

De slijmvliezen van de ogen echter, kunnen wel wat roder zijn door in de wind en stoffige omgeving te lopen. Hier is niet onmiddellijk gevaar. Kleurt het wit van het oog geel dan kan dit echter wijzen op een leverstoornis. Dit is zeer snel te merken aangezien het paard geen gal heeft. Hierdoor komen de gele galkleurstoffen vlugger in het bloed terecht.

Laatste aanpassing op Wednesday, November 15, 2017 om 16:08u