Natural Horsemanship volgens Parelli
- Startpagina Parelli
- Parelli: het belang van grondwerk met paarden
- Parelli: Natural Horsemanship volgens Parelli
- Parelli: The seven games
"They say princes learn no art truly but the art of horsemanship. The reason is the brave beast is no flatterer. He will throw a prince as soon as his groom." ~Ben Jonson
Vrij vertaald: "Men zegt dat prinsen geen kunst beter leren dan de paardrijkunst. De reden is dat het moedige dier geen vleier is. Het gooit de prins er even snel af als de verzorger."
Een paard bezitten of paardrijden in het algemeen brengt heel wat verantwoordelijkheid met zich mee. We moeten zowel de veiligheid van het paard als van onszelf waarborgen, dit zowel naast het paard als op het paard.
Pat Parelli ontwikkelt een methode voor het opbouwen van een natuurlijke paard-mens relatie. "Love, language and leadership" daar gaat het bij Pat Parelli om. De perfecte harmonie tussen paard en mens. Om dit doel te bereiken moet je vooral jezelf trainen om consequent te zijn in de omgang met je paard. Het paard wordt een partner als je via communicatie werkt aan je leiderschap en de relatie met je paard.
Iedere eigenaar heeft een droombeeld van zichzelf en zijn paard maar op de weg daarnaar toe, stuit men vaak op problemen. Dankzij de leermethode van Pat Parelli kon ik aan den lijve ondervinden, welke resultaten je met zijn methode kan bereiken op een relatief korte tijd.(zie ook grondwerk met paarden).
Definitie van Natural horsemanship
Narural horsemanship is gesteund op wederzijdse communicatie, begrip en psychologie. Men maakt absoluut geen gebruik van allerlei mechanische hulpmiddelen, angst of intimidatie.
Natural horse-man-ship ontleedt Pat Parelli als volgt:
Natuurlijk is niet hetzelfde als normaal (dit is wat iedereen doet omdat iedereen het doet). Natuurlijk wil zeggen vanzelfsprekend, instinctief en intuïtief. Een natural horseman speelt met zijn paard alsof alles vanzelf lijkt te gaan.
Bij natural horsemanship denkt men progressief en staat men open voor nieuwe technieken (voortdurend bijleren en evolueren in de positieve zin) om aldus greep te krijgen op de totaliteit van het paard. Iedere oefening of "spel" maar ook de achterliggende gedachte maakt hij los, gaat elk aspect van het spel isoleren (splitst het op in kleine stapjes) om dan later alles opnieuw te reorganiseren. In natural horsemanship gaat men assertief (niet agressief) en zachtmoedig maar streng en consequent om met het paard.
"Ship" wijst op de relatie paard-mens. Men ziet het paard als een levend wezen dat anders denkt dan de mens. Paarden willen zich veilig en comfortabel voelen. Alles wat tegen deze begrippen ingaat, betekent voor de paarden angst en stress. Pat Parelli probeert ons paarden te leren begrijpen. Als wij ze begrijpen gaan we anders reageren en verstaan ook de paarden ons beter. Het paard wordt dan een partner, er is wederzijds vertrouwen. Door die speciale verstandhouding beleeft het paard en de mens meer plezier met elkaar en de band met het paard wordt alsmaar sterker. Sterker dan het dikste touw!
De 8 principes van natural horsemanship
Als men het paard als partner wil is het best de volgende principes in acht te nemen.
Horsemanship is natuurlijk
In het begrip zijn 3 woorden samengebracht. Het gaat om een paard en een mens die vrijwillig samen een bepaalde weg afleggen. Het gaat om de relatie paard en mens waarbij het paard op de eerste plaats komt. We moeten dus weten hoe een paard denkt en zoveel mogelijk kennis krijgen over en inzicht in en begrip voor het paard. Men streeft naar vertrouwen en respect. De mens wordt dan de alfa-leider (zoals in de kudde) en het paard volgt. Hij leidt het paard zodat het dapper wordt, minder angstig is, niet in paniek geraakt en niet steeds op de vlucht slaat.
Maak geen veronderstellingen
Een paard leeft van moment tot moment. Maak dus geen veronderstellingen dat het steeds hetzelfde gedrag gaat vertonen. Een paard wordt op de wei ook niet steeds op dezelfde plaats wakker.
Leer ook je paard geen veronderstellingen te maken. Streef naar creativiteit. Bijv. als je op wandeling gaat en je keert steeds op eenzelfde plaats terug dan gaat je paard na een paar maal niet meer verder willen en zich spontaan omdraaien.
Wederzijdse communicatie
Communiceren met elkaar is het delen van een gedachte en elkaar begrijpen. Communicatie is een interactieproces van wederzijdse en gelijktijdige beïnvloeding.
Je paard staat bijv. op de wei en je klopt op je dij en je roept zijn naam. Jouw paard komt naar je toegelopen. Dit is communicatie. Praten kan zonderen dat er een gevolg wordt aangeven. Je paard komt niet naar je toe en je blijft roepen. Er is geen interactie.
Paarden en mensen hebben verantwoordelijkheden
Er zijn 4 verantwoordelijkheden voor het paard met name:
- zich als partner gedragen en niet als prooidier (vluchten afleren),
- niet van gang wisselen,
- niet van richting veranderen
- en kijken waar hij loopt (ruiter kijkt niet naar beneden om te zien of het paard niet struikelt).
Er zijn vier verantwoordelijkheden voor de mens met name:
- zich als partner gedragen en niet als roofdier (mentaal, emotioneel en fysiek fit zijn),
- een onafhankelijke zit (niet drijven en terzelfder tijd tegenhouden),
- denken als een paard en gebruik maken van zijn natuurlijk vermogen tot scherpstellen (je aandacht,
- je lichaam en je blik richten op waar je mee bezig bent) .
Een rechtvaardige attitude
We moeten streven naar een paard dat wil doen wat wij willen maar alleen als het paard daar zelf voor kiest. Dit kunnen we bereiken door:
- wat we niet willen moeilijk en oncomfortabel te maken voor het paard.
- wat we wel willen, maken we voor het paard aantrekkelijk en gemakkelijk.
Daarom moeten we ten allen tijden assertief zijn (niet agressief of geen doetje). We zijn streng zonder kwaad te worden. We zijn vriendelijk zonder te gaan bedelen. Het gaat dus om een natuurlijk, duidelijk en door het paard aanvaard leiderschap.
De lichaamstaal is dé universele taal
De lichaamstaal of non-verbale communicatie spreekt iedereen, ook de paarden. Op deze manier beïnvloeden wij ook en worden beïnvloed. Iedereen die met paarden omgaat, kent bepaalde signalen die ze geven.
Enkele voorbeelden:
- Een paard legt zijn oren plat: het is gespannen en is gevaarlijk
- Een paard legt zijn oren plat en tilt het achterbeen op: het paard gaat slaan
- Een paard staat met zijn achterbeen lichtjes gebogen in rusttoestand: het paard is ontspannen
- Een paard knippert met de ogen: het paard denkt na
- Een paard likt de lippen af: het begrijpt de communicatie en aanvaardt ze
Ook de mens communiceert met deze lichaamstaal. Als we deze bij de omgang met het paard begrijpen en gebruiken, komt men al een heel eind. Paarden begrijpen die maar al te goed. Een paar voorbeelden:
- We sluipen naar het paard toe dat op de weide staat: het paard weet dat we hem willen vangen en gaat ervandoor.
- We smeken een paard iets te doen: het paard weet dat we onzeker zijn en zal ons niet als leider aanvaarden.
Paarden beleren mensen en mensen beleren paarden
Luister naar je paard en het zal je veel leren. Dankzij deze kennis kan je, op jouw beurt een leermeester worden voor je paard. Voorbeeld: een ervaren ruiter zet je op een groen paard en een beginnende ruiter op een ervaren paard. Niet andersom!
Principes, doelstellingen en tijd zijn de werktuigen van het onderwijs
Over principes moeten we denken als een paard. We leren het paard een principe (bijv. achteruit gaan) en voegen daar dan een reden aan toe (het kunnen openen van zijn staldeur) waardoor het paard begrijpt waarover het gaat.
De zes sleutels tot een natuurlijke relatie paard-mens
De zes sleutels die als een rode draad door de Parelli methode lopen zijn:
- Attitude of instelling
- Kennis of deskundigheid gekoppeld aan bedrevenheid "Savvy"
- Gereedschappen of hulpmiddelen
- Technieken
- Tijd en timing
- Creativiteit of verbeeldingskracht
Hieronder geven we een korte beschrijving van deze sleutels.
Attitude of instelling
Wij vertrekken van het paard zoals het is. In de omgang met het paard nemen we een natuurlijke, positieve en progressieve houding aan. Volgens Parelli is een paard een geboren lafaard, heeft het van nature claustrofobie en is een "plankgas-aholic". Daarmee bedoelt hij dat paarden van nature gevoelig en angstig zijn (lafaards), zich moeilijk laten opsluiten of beteugelen (claustrofobisch zijn), direct vluchten bij onraad (plankgas) en zichzelf meestal niet in de hand heeft (aholic). Een "plankgas-aholic" betekent dus dat hij eerst doet en dan denkt, hij vlucht in volle vaart weg en kijkt dan pas achterom om te zien of hij weer veilig is. Een paard wil dus in de eerste plaats veiligheid, dan pas komt eten, comfort en plezier. Eens we dit begrijpen moeten wij ons als leider gedragen zodat het paard ons vertrouwt en ons volgt.
Kennis of deskundigheid gekoppeld aan bedrevenheid "Savvy"
Paarden (prooidieren) denken anders dan mensen (roofdieren). Het is dus van belang dat we inzicht krijgen in het gedrag, de eigenschappen en de bewegingen van een paard.
Parelli onderscheidt drie eigenschappen:
- De mentale eigenschappen zoals bijv. werklustig, sloom, temperamentvol. Hier kunnen we weinig verandering inbrengen en we moeten er uiteindelijk leren mee leven.
- De aangeboren eigenschappen zoals volgzaam versus dominant, angstig versus moedig
- De aangeleerde eigenschappen (van de moeder, van de andere paarden en van de mens) zoals het volgen van de leider, niet bang te zijn voor de hoefsmid, het opgaan van een trailer, het rustig blijven in het verkeer, niet in paniek gaan bij het horen van muziek, geen angst hebben van andere dieren enz
De laatste twee soorten eigenschappen kunnen we beïnvloeden. "Savvy" is voor Parelli "met je hoofd en je hart weten wat goed is voor je paard en voor jezelf".
Met de Parelli methode kan je groeien in die deskundigheid in vier deelgebieden (grondwerk,vrijheidsdressuur, met zadel rijden en zonder zadel rijden). Dit kan men beoefenen op drie niveaus zoals partnership, harmony en finesse.
Gereedschappen of hulpmiddelen
Een natural horse-man kan je herkennen aan de gereedschappen die hij niet gebruikt. Er wordt geen gebruik gemaakt van gereedschappen die het paard beperken in zijn vrijheid zoals bijv. een slofteugel, een kaptoom, een martingaal en speciale bitten. Alle gebruikte gereedschappen bij Natural Horsemanship zijn paardvriendelijk en simpel in gebruik.
Men maakt gebruik van:
- Een touwhalster: een soepele halster zonder gespen. Werkt direct in en het paard kan er niet op gaan hangen.
- Een leidtouw (verschillende lengtes gaande van 1.80 tot 13.5O): om te starten, kan je beter beginnen met een touw van 4m. Hoe groter de afstand hoe moeilijker de oefening.
- Een carrot stick: dit is een oranje stokje (nu zijn er meerdere kleuren te verkrijgen) dat gebruikt wordt om het paard de nodige aanwijzingen te geven. Het dient als verlengstuk van je armen en benen. Het wordt NIET gebruikt om mee te slaan!!!
- Een progress string: een touwtje van 1.5 m voorzien van een lederen lapje. De string wordt aan de carrotstick geknoopt.
Technieken
Als iemand leert paardrijden, wordt die persoon onmiddellijk op de rug van een paard getild. Dit heeft als gevolg dat mensen angst krijgen, ongevallen gebeuren en men zijn pogingen om paard te leren rijden, meestal staakt.
Bij Parelli begint men met grondwerk, niet in het zadel! Door met je paard te spelen, leer je het paard zijn aandacht op jou te richten en men ziet het paard nadenken. Dit spelen met je paard is uiterst belangrijk voor zijn mentale ontwikkeling. In vaktermen noemt men dit "lateraal longeren".
Bij gewoon longeren wordt het paard enkel fysiek gestimuleerd. Om het paard te stimuleren gaat men bemoedigend of ontmoedigend te werk. Dit wil zeggen dat het gewenst gedrag gemakkelijk wordt gemaakt en ongewenst gedrag moeilijker wordt gemaakt. Als het paard doet wat je van hem vraagt, verdwijnt alle druk en krijgt het rust. Zoniet gaat men gewoon door tot het doet wat het moet. De stimulansen worden in oplopende sterkte gegeven tot het paard doet wat we van hem verwachten. Telkens men van het paard iets wenst, gaan de aanwijzingen van bijv. een suggestie naar een vraag, naar een verzoek en uiteindelijk naar een opdracht. Bij aanrakingen van het paard kan men het als volgt benoemen:
- druk op de haren van het paard
- druk op de huid van het paard
- druk op de spieren van het paard
- druk op het bot van het paard
Laat onmiddellijk de druk weg als er respons komt van het paard. Beloon hem en begin opnieuw. Belonen hoeft niet met hapjes te zijn. Het liefst doet men dit met de stem (goed zo, braaf) of door een masserende aai. De stemhulp mag enkel maar gegeven worden om te belonen. Luid praten, snauwen, grommen of blaffen zijn geluiden waar paarden niet van houden. Niet doen dus.
Splits de oefening op in kleine deeltjes en neem steeds kleine stapjes ineens. Kijk en luister naar je paard, drijf hem niet ineens te ver. Neem de tijd die nodig is voor jouw paard. Het is een investering naar de toekomst toe.
Dezelfde techniek wordt toegepast in het zadel. Je focust je op voorwaarts gaan, je lacht (open en sluit je billen), druk vervolgens het been kort aan en geef een stemhulp om vervolgens te eindigen met een tikje van het stokje. Belangrijk hierbij is de timing.
Lateraal denken, betekent ook dat wat je ook doet met je paard niet steeds rechtlijnig hoeft te zijn.
Een praktijkvoorbeeld
Unique, onze 11 jarige ruin, is voor hij bij ons aankwam, steeds ontwormd via een inspuiting. Wij gebruiken een spuit die we via de mond inbrengen, maar dat was buiten Unique gerekend. Hij liet ons met zijn hoofd omhoog alle hoeken van de stal zien. We hielden vol met als resultaat de helft van het ontwormingsmiddel ernaast, mijn echtgenoot met een pijnlijke schouder en ik een blauwe vinger.
De volgende keer zo het anders gaan. Ik hield de lege spuit als speelgoedje. De volgende dag haalde ik Unique uit de stal en stak mijn vingers langs de zijkant in zijn mond, dit zowel links als rechts. Ik liet los van zodra hij het accepteerde en beloonde hem met mijn stem.
Daarna liet ik hem kennis maken met de lege spuit. Ik liet hem snuffelen, liet ze hem in zijn mond nemen en beloonde hem. De daarop volgende oefening was het effectief inbrengen van de spuit in zijn mond. Ik vulde de spuit met appelgelei. Unique slikte gretig de inhoud naar binnen. Bij de volgende ontworming ging alles vanzelf. Als beloning kreeg hij de volgende dag opnieuw een appelmoesspuit. Unique tevreden en ik gelukkig.
Gebruik de techniek van naderen en terugtrekken. In de natuur doet het paard, dat iets opmerkt, dit zeer vaak. Het zal kijken, naderen op een veilig afstand, opnieuw wat achteruit gaan (terugtrekken) en uiteindelijk toch opnieuw naderen als het denkt dat alles veilig is.
Parelli past ook de vier stappen techniek toe. Hij tracht via vertrouwen, acceptatie en begrip tot resultaat te komen.
Een voorbeeld ter verduidelijking
Unique, onze 11 jarige ruin, aanvaardde onze hoefsmid niet. De hoefsmid was nogal direct en telkenmale hij langs kwam, ging Unique draaien en keren. Dit ging van kwaad naar erger. De laatste keer moest men hem beslaan met de praam op en dan nog zette hij zijn been af en toe wild op de grond. De hoefsmid sloeg hierbij een nagel verkeerd, de hoef bloedde en Unique wilde niet meer bedaren.
Ook Icarus, onze 17 jarige ruin, werd onhandelbaar tijdens het beslaan. Ik vond het jammer want de hoefsmid deed zijn werk meer dan behoorlijk maar zijn omgang met de paarden was té direct. Ik had medelijden met onze paarden maar tegelijk werd ik ook bang voor de veiligheid van de hoefsmid.
Bovendien wilde Unique zelfs zijn benen niet meer geven voor een dagelijkse reiniging van zijn hoeven. Ik had er nu wel genoeg van en besloot dit niet langer aan te zien. Dezelfde dag ging ik nog met Unique aan de slag en paste de vier stappen techniek toe. Unique was op zijn hoede. Hij kwam niet meer naar mij toe. Ik naderde hem, liet hem kijken en trok mij terug. Hij was nieuwsgierig en keek mij met grote ogen aan. Ik had zijn aandacht gewekt.
Na een paar keer deze nader- en terugtrek- techniek te hebben toegepast, kon ik hem vangen. Ik beloonde hem met "braaf, goed zo" en wreef hem over zijn hele lichaam. Hij liet dit toe en ik masseerde ook zijn benen. Ik tilde de benen niet op en liet hem weer vrij. Dit herhaalde ik een paar dagen. Hij vertrouwde mij opnieuw en accepteerde wat ik met hem deed. Daarna herhaalde ik steeds hetzelfde ritueel maar tilde nu ook zijn benen op, zonder er iets aan te doen.
Opnieuw beloonde ik hem door hem te masseren en met mijn stem zeer enthousiast en lachend "braaf, goed zo" te zeggen. Unique groeide, hij begreep dat ik hem geen pijn wilde doen. In een paar dagen kon ik zonder problemen opnieuw zijn hoeven reinigen. We veranderden van hoefsmid, een kalme maar kordate man.
Ik hield mijn hart vast over hoe het nu zou aflopen. Ik wist echter dat ik dé leider was van Unique en ik niet zenuwachtig of angstig mocht zijn. Ik verzamelde al mijn moed en begroette de hoefsmid lachend en ontspannen. Tot mijn verwondering begon de hoefsmid ook met het aaien van Unique. Pas als Unique rustig was, begon hij aan zijn werk. Unique liet alles gebeuren. Af en toe verstapte hij eens tussen de werkzaamheden van de hoefsmid door, maar hij liet hem begaan. Unique ging vanzelf stilstaan als de hoefsmid opnieuw aan de slag ging. Het was een plezier om te zien. De klus was in geen tijd geklaard. Unique en Icarus (met hem ging het zelfs nog beter) galoppeerden vrolijk en ontspannen terug de weide op. Wij trakteerden de hoefsmid met een koele pint en wij hadden opnieuw het vertrouwen van Unique en Icarus!
Een andere techniek is deze van het sensibiliseren en desensibileren.
Bij sensibiliseren maakt men het paard gevoelig voor bijv. druk. Je geeft sporen maar van zodra je paard voorwaarts gaat, breng je de sporen weg van het paard.
Bij desensibiliseren moet je op een ritmische wijze de handeling overdrijven. Bijv bij een groen paard legt je de zadeldoek op zijn rug en neemt het er onmiddellijk weer af. Als je dit een paar keer herhaalt, vindt het paard er niets meer aan en zal hij met vertrouwen accepteren en begrijpen wat je aan het doen bent.
Het resultaat is dat je de volgende keer direct het zadeldoek zonder enige moeite kan laten liggen op de paardenrug . Pas hierbij ook de techniek toe van rechts-en linkshandigheid. Daarmee bedoelen we dat alle handelingen zowel aan beide kanten van het paard moeten aangeleerd worden. Voorbereidende commando's spelen ook een grote rol bij de communicatie met het paard.
Ik train Unique daarop bijv. als hij moet stilstaan gebruik ik niet alleen de lichaamstaal maar ook mijn stem. Ik zeg bijv "ee...en halt". Nu stopt Unique al bij de "ee.en", halt hoef ik er niet meer bij te zeggen. In het begin van de training diende ik mij om te draaien en mij zo te plaatsen dat hij recht naar mij keek (positie ten opzichte van het oog techniek).
Tijd en timing
Neem de tijd die nodig is om tot een goed resultaat te komen. Haak niet halverwege een oefening af. Eens de gepaste respons, kost het steeds minder en minder tijd.
Timing is van cruciaal belang. De druk wordt langzaam maar zeker opgevoerd om het paard te motiveren een bepaalde handeling uit te voeren. Als het paard de gepaste respons geeft, dient daarentegen, in een fractie van een seconde, de druk weg te vallen (belonen). Hoe exacter de timing hoe beter de communicatie.
Creativiteit of verbeeldingskracht
Stel je een bepaald doel voor ogen en ga ervoor. Concentreer je op wat, waar, wanneer en hoe je iets wil bereiken.
Het leerprogramma van Parelli begint met het spelen van de "seven games". Dit is echter een basis om van te vertrekken. Pas dit toe op andere situaties aangepast aan de concrete noden van je paard en jezelf. Maak gebruik van spulletjes die je rondom U vindt zoals bijv. plastiek flesjes, een zeil, een bal, water, strobalen, springhindernissen enz Zie het telkens opnieuw als een uitdaging en geniet ervan, ook je paard zal enthousiast zijn.
© Copyright 1001tips.be 2006-2023 - Disclaimer - Gebruiksvoorwaarden en privacybeleid
Contact: info[at]1001tips.be
XHTML-strict en CSS gevalideerd
