Ontwormen van paarden

Alle paarden zijn besmet door een of andere inwendige parasiet. Bij paarden onderscheiden zich verschillende soorten: de veulenworm, de bloedwormen (grote en kleine strongyliden, de spoelwormen, de aarsworm, de lintworm, de longworm en de paardenhorzel.

Hoe wordt een paard besmet?

De besmetting bij paarden gebeurt door de mond. Het eitje of de larve komt het lichaam binnen en groeit daar uit tot een worm. Meestal vertoeven de wormen in de darmen van het paard waar ze zich, via het leggen van duizenden eitjes vermenigvuldigen. Via de mestballen komen ze opnieuw in de weide terecht en kunnen alzo voor een nieuwe besmetting zorgen bij andere paarden. Ook via hooi, stro of voordroog kunnen besmettingen zich aanbieden.

Natuurlijke bescherming

Paarden gaan van nature niet grazen op plaatsen waar ze gemest hebben. Zo voorkomen ze instinctief in aanraking te komen met de parasieten. Het paard beschermt dus zichzelf. Maar ook de parasieten beschermen zich. Een mooi staaltje hiervan, vinden wij terug bij de strongyliden. De larven laten zich inkapselen door het paardenlichaam en doen er in het darmslijmvlies als het ware hun overlevingslaap. In de winter of in de lente verschijnen ze massaal opnieuw. Zo verzekeren ze hun eigen voortbestaan.

Ieder dier bouwt ook een weerstand op tegen de parasieten. Het houden van andere dieren op dezelfde weide is ook een natuurlijk bestrijdingsmiddel tegen wormen. Als de worm bij een ander dier terecht komt, zal hij daar niet overleven en is hij ten dode opgeschreven. Ook op stal kunnen de paarden besmet raken, door het dagelijks verwijderen van de mestballen en de vochtige plekken zal men de worminfectie tot een minimum herleiden. Paarden met minder weerstand kunnen aan een worminfectie overlijden.

Wanneer en hoe ontwormen?

achterwaarts te wijken
door direct contact

Duw in één snelle beweging de
volledge spuit leeg achteraan
op de tong van het paard.

Breng de spuit met het
ontwormingsmiddel zachtjes
naar de mond van het paard

Paarden moeten dus geregeld ontwormd worden. De frequentie is afhankelijk van de leefomstandigheden van het paard en van het soort ontwormingsmiddel. De ontwormingsfrequentie kan variëren van 6, 8 à 12 weken. Het is belangrijk het ontwormingsmiddel op tijd toe te dienen en de tussenperiode te respecteren. Wij ontwormen onze paarden, Icarus en Unique 4 maal per jaar met een tussenperiode van 3 maanden. Belangrijke periodes zijn het voorjaar en het najaar. Een aandachtspunt is dat alle paarden, die op eenzelfde wei lopen, gelijktijdig ontwormd worden. Komt er een nieuwkomer bij dan is het veiliger om eerst te ontwormen en gedurende de volgende 48 uur af te zonderen om besmettingsgevaar te vermijden.

Het is van belang dat men het gewicht van het paard goed kent en de dosis van de ontworming hieraan aanpast. Bij het toedienen van een té kleine dosis blijven er nog steeds wormen leven en is het resultaat van de wormspuit teniet gedaan. Overdosering kan resistentie tot gevolg hebben. Niet alle wormen sterven door eenzelfde product en er kan resistentie optreden. Resistentie betekent dat de achtergebleven wormen sterker worden en niet meer dood gaan van het product. Daarom wisselen we het soort ontwormingsspuiten af of gebruiken eens een combinatiespuit.

Een goed ontwormingsschema

Twee producten zijn zeer goed werkzaam tegen wormen bij paarden

ivermectine: furexel, eqvalan, eraquel, eraquel tabs
moxidectine: equest: dit product is ook beter werkzaam tegen geïnhibeerde larven en kan dus best gebruikt worden in het na- of voorjaar

Eén product is goed werkzaam tegen lintwormen: praziquantel. Dit is toegevoegd in de combinatie-preparaten: furexel combi, eqvalan duo, equimax en equest pramox

Ontwormen doe je best de eerste van de volgende maanden: maart, juni, september, december

maart: ivermectine
juni: ivermectine
september: combinatiepreparaat
december: moxidectine

Onlangs werd er op het erf, een veulentje geboren. De merrie werd onmiddellijk ontwormd en het veulen enkele dagen nadien. De volgende ontworming werd voor beiden 6 weken er na gegeven. Bij veulens en jonge paarden dient men erop toe te zien dat de ontworming juist gebeurt om vergiftiging te voorkomen.

Waarom niet ontwormen?

Er zijn voorstanders die enkel ontwormen wanneer het nodig is. De beweegredenen hiervoor zijn dat paarden vaak ontwormd worden terwijl ze geen wormen hebben, of op het verkeerde tijdstip ontwormd worden wanneer de wormen niet actief zijn. Zo trachten zij de natuurlijke weerstand van het paard tegen de wormen te behouden en de resistentie uit te stellen.

Door het farmaceutisch ontwormen worden de wormen alsmaar sterker. Dit is geen individueel probleem maar is van belang voor iedere paardeneigenaar. Een mestonderzoek is bij het niet regelmatig ontwormen dan wel noodzakelijk. Een mestonderzoek is bij ons nog niet echt ingeburgerd maar door het steeds resistenter worden van de wormen, zal dit in de toekomst misschien vaker gebeuren.

De kostprijs is minder dan een ontworming en het biedt tal van voordelen. Worden er geen eitjes in het mest gevonden dan is ontwormen niet nodig. Mestonderzoek geeft dan aan door welke wormen het paard besmet is, tegen welke ontwormingsmiddelen deze soort resistent is en wat dan wel het meest efficiënte middel is. Niet besmette paarden die een betere weerstand hebben, zelfs uit dezelfde groep, krijgen geen ontworming. Je krijgt een beeld over welke soort wormen bij de paarden aanwezig is en later bij een tweede mestonderzoek weet je onmiddellijk of de bestrijding doeltreffend was of dat er resistentie is. De resistentie is lager omdat er dan ook minder ontwormd moet worden. Misschien moeten we dit eens grondig met de dierenarts doornemen.

Bespreking van de soort wormen, de besmettingsbron, ziektebeeld, hoe vaststellen en de behandeling

Soort worm	Besmetting	Periode	Ziektebeeld	Vaststelling	Behandeling
Veulenworm of strongyloides Enkel bij veulens	moedermelk	Tijdens het zogen	Diarree en koliek	mestonderzoek	Ivermectine Niet met moxidectine
Bloedwormen of Grote strongyliden	Op de weide bij warme en vochtige periodes	Zomer en herfst	Zeer ernstig Diarree, koliek,verminderde eetlust, mager,doffe vacht, koorts, kreupelheid	mestonderzoek	Ivermectine of moxidectine voor de ingekapselde strongyliden
Bloedwormen of Kleine strongyliden	Op de weide bij warme en vochtige periodes	Zomer en herfst	Zeer ernstig. Diarree, koliek, vermageren, zwelling van de onderborst	mestonderzoek	Ivermectine of moxidectine voor de ingekapselde strongyliden
Spoelwormen of Parascaris. Meestal bij veulens	weide	Hele jaar	Zeer ernstig. Ruwe vacht, dikke buik, slecht groeien, vlug moe,verminderde eetlust, hoesten,	mestonderzoek	Ivermectine. Niet met moxidectine
Aarsworm of oxyris	weide	Hele jaar	Minder gevaarlijk. Jeuk, staart schuren, afgebroken haren op de staart	Zelf te zien	Ivermectine
Lintworm of anaplocephala	Weide, hooi, stro	Hele jaar	Zeer ernstige of vage terugkomende koliek, invaginatie, obstructie, perforatie of scheuring van de darmen	Mestonderzoek en bloedonderzoek	In overleg met de dierenarts of met Praziquantel
Longworm	weide samen met ezel	Hele jaar door	Hardnekkige droge hoest, verminderde eetlust, dampigheid	Bloedonderzoek	Ivermectine
Paardenhorzel	vliegeneitjes op de vacht	Tussen augustus en oktober	Verminderde eetlust, vaak gapen, vermageren, maagbeschadiging	Zelf te zien	Eitjes op de vacht verwijderen, behandelen met Ivermectine

Uit de tabel blijkt dat het vooral de Strongyliden zijn die het meeste gevaar opleveren voor de volwassen paarden. Een besmetting met aarswormen en paardenhorzel kan voor het paard zelf heel vervelend zijn maar loopt meestal niet fataal af.

Wie veulens heeft moet dan weer oppassen voor de veulenworm en de spoelworm.

Ontwormingsmiddelen

De meeste farmaceutische ontwormingsmiddelen zijn zeer doeltreffend wanneer je inderdaad rekening houdt met de resistentie en het gewicht van je paard. Ga je zelf via een ontwormingspasta aan de slag dan heb je de keuze uit een gans gamma dat van prijs, smaak, geur en kleur kan verschillen. Het belangrijkste is de soort wormen die hiermee bestreden moeten worden. Ontwormingsspuiten die het chemisch product ivermectine of moxidectine bevatten zijn momenteel het beste bestrijdingsmiddel tegen de strongyliden en tegen de meeste andere wormen. De lintworm is hier een uitzondering op.

Om nog meer duidelijkheid te geven vernoemen we nog even de verschillende soorten ontwormmingsmiddelen en dit gekoppeld aan de merknamen. Dit enkel om de keuze wat te vergemakkelijken maar overleg eerst met de dierenarts welk middel het best voor uw paard geschikt is.

	Soort worm
Chemische stof	Veulen worm	Grote strongyliden	Kleine Strongyliden	Spoel- worm	Aars- worm	Lint- worm	Long- worm	Paarden- horzel
Ivermectine Eqvalan, Furexel, Equarell, Equimectin, Noromectin Herhaling om de 8 weken	ja	Minder voor ingekapselde strongyliden	Minder voor ingekapselde strongyliden	ja	ja	nee	ja	ja
Moxidectine Equest Herhaling om de 12 weken	nee	Ja Zelfs voor ingekapselde strongyliden	Ja Zelfs voor ingekapselde strongyliden	nee	ja	nee	ja	ja
Pyrantel strongid-P, equitel, anthel-P herhaling om de 6 weken	ja	Nee voor ingekapselde strongyliden	Nee voor ingekapselde strongyliden	ja	ja	ja	ja	nee
Parziquantel Drontal	nee	nee	nee	nee	nee	ja	nee	nee
Benzamidazol telmin, rintal, equiminthe	Niet prev	Niet preventief	Niet preventief	Niet prev	Niet prev	Niet prev	Niet prev	Niet prev
Combinatiepreparaten Equimax, Eqvalan Duo en Equest Pramox	ja	ja	ja	ja	ja	ja	ja	ja

Preventie

We frissen hier nog even de belangrijkste tips op om de besmettingsgraad zo gering mogelijk te houden:

Ontworming en afzondering van nieuwe paarden die op het erf komen
Paarden ontwormen enkele dagen voor ze op de wei gaan, zo is besmetting op de weide heel gering.
Niet téveel paarden op één weide samen brengen.
Regelmatig de mest uit de weide verwijderen. Is dit niet mogelijk dan is het zeker aan te raden dat de weiden gesleept worden om aldus de mestballen te laten opvallen. Door de koude of de zon overleven de larven minder. Kippen kunnen hier goed werk leveren want zij krabben de mestballen graag open op zoek naar overgebleven graantjes.
Maai regelmatig het hoge gras, waar de mestballen liggen. Dit is een ideale biotoop voor de larven.
De weiden opsplitsen en om de 6 à 8 weken de paarden van weide verwisselen. Zo hebben de weiden de tijd om te zuiveren want de larven gaan dood als ze geen gastheer vinden.
De weide een gans jaar niet laten begrazen door de paarden. Je kan het gras hooien of er runderen op steken. Herkauwers zijn geen goede gastheren voor de paardenwormen en ze gaan dus dood.
De paardenstallen dagelijks te reinigen en bij wormbesmetting zelfs de stal desinfecteren
Indien de omstandigheden het toelaten, dient een merrie met veulen dagelijks weidegang te krijgen

Laatste aanpassing op Sunday, December 3, 2017 om 12:17u