Sociale en financiële voordelen bij arbeidsongeschiktheid

Je hebt pech. Je wordt langdurig arbeidsongeschikt door ziekte of ongeval. Je ervaart niet alleen pijn, ongemak, vermoeidheid, angst, depressie, maar ook sociale isolatie, angst voor de toekomst (zal ik de maand doorkomen, zal ik de lening kunnen afbetalen, zullen de kinderen nog kunnen verder studeren). Je inkomen is gedaald maar je medische kosten zijn gestegen. Hoe lang zal je die kunnen betalen? Dan is er nog die tijdrovende administratieve draaimolen waar je doorheen moet.

Sociale en financiële voordelen bij arbeidsongeschiktheid

Gelukkig heb je in België als werknemer, zelfstandige of werkloze recht op een vervangingsinkomen. Dat is natuurlijk nooit meer zo hoog als je inkomen als werkende. Daarom is het goed te weten dat er aanvullend nog enkele financiële en sociale voordelen bestaan.

Wat gebeurt er als je arbeidsongeschikt wordt?

Bij arbeidsongeschiktheid heb je recht op een vervangingsinkomen vanwege je ziekenfonds. We nemen voor het gemak de situatie van een werknemer. Voor werklozen en zelfstandigen zijn er gelijkaardige regels. Een langdurige arbeidsongeschiktheid bestaat voor de ziekteverzekering uit twee perioden:

  1. Primaire ongeschiktheid: het eerste jaar.
  2. Invaliditeit: vanaf het tweede jaar.

In beide gevallen krijg je een percentage van je loon. Er spelen minimum- en maximumbedragen. Bovendien zijn er afhoudingen en bedrijfsvoorheffingen (belastingen). We geven hieronder de algemene principes. Alle details uitleggen zou ons te ver leiden. Bovendien wijzigt er regelmatig wel wat aan deze wetgeving. Gelukkig garandeert je ziekenfonds een correcte afhandeling van je uitkeringen.

Primaire arbeidsongeschiktheid

Je ontvangt 60% van je bruto dagloon. Dit bedrag wordt uitbetaald per dag in een 6-dagenstelsel. Dat betekent dat je in een maand met slechts 24 werkdagen (februari), minder krijgt dan in een maand met 27 werkdagen. Vanaf de derde maand zijn er minimumbedragen van toepassing en speelt je gezinssituatie een rol. Er wordt een belasting van 11,11% ingehouden op je uitkering.

Invaliditeit

Na één jaar val je terug op wat de ziekteverzekering noemt: invaliditeit. Dan zijn er volgende uitkeringen:

  • 65% voor iemand met gezinslast;
  • 55% voor alleenstaanden;
  • 40% voor samenwonenden (als je partner ook een inkomen heeft).

Ook dit bedrag wordt betaald per dag in een 6-dagenstelsel. Hier wordt 3,5% afgehouden voor de sector pensioenen. Geen belastingen.

Waar heb je nog meer recht op?

Tijdens je arbeidsongeschiktheid kan je recht hebben op bijkomende premies, voordelen, kortingen of vrijstellingen.

1. Zorgbudget voor zwaar zorgbehoevenden

Indien je ziekte of ongeval zeer ernstige gevolgen heeft naar zorg, dan heb je misschien recht op een maandelijks zorgbudget voor niet-medische kosten. Op 1/7/23 bedraagt dit € 135/maand. Deze bedragen worden regelmatig aangepast.

2. Hulp van derden

Als je arbeidsongeschiktheid tot gevolg heeft dat je zelf niet meer kan instaan voor dagelijkse handelingen zoals persoonlijke hygiëne, het onderhoud van je woning, het bereiden van maaltijden, dan kan je na 3 maanden arbeidsongeschiktheid een tegemoetkoming ‘hulp van derden’ krijgen. Op 1/7/2023 bedraagt die € 27,69/dag (6-dagenstelsel).

3. Verhoogde tegemoetkoming (VT)

Ben je meer dan 3 maanden arbeidsongeschikt of je bent invalide, en je gezinsinkomen zit onder een bepaalde grens, dan heb je recht op een verhoogde tegemoetkoming (VT). Je krijgt van je ziekenfonds een nieuwe klever met twee codes die allebei eindigen op 1, bijv. 111/111, of 131/131. Gooi de oude weg. De VT houdt in:

  • Een goedkopere gezondheidszorg:
    • Je betaalt enkel het remgeld bij de arts. De echte kosten worden rechtstreeks geregeld met het ziekenfonds (dit heet derdebetalersregeling). Je hoeft dus niet het volledige bedrag voor te schieten.
    • Je betaalt slechts € 1 aan je huisarts als je een globaal medisch dossier (GMD) hebt. Heb je geen GMD, dan betaal je €1,5. Vraag aan je vaste huisarts om voor jou een globaal medisch dossier (GMD) te openen.
    • Je hebt lagere verblijfskosten in een ziekenhuis en er mogen geen supplementen aangerekend worden voor een kamer van twee of meer personen.
    • Je hebt recht op de sociale maximumfactuur (sociale MAF). Dankzij de MAF wordt het remgeld (bedrag voor gezondheidszorgen dat je altijd zelf nog moet betalen) beperkt voor elk gezin, afhankelijk van het gezinsinkomen. Voor het hoogste gezinsinkomen ligt dat in 2023 bijv. op € 1.948,32. Als je recht hebt op een verhoogde tegemoetkoming (VT), dan ligt dat maximum in 2023 al op € 506,79. Heb je meer remgeld betaald gedurende het voorbije jaar, dan krijg je dat terugbetaald.
  • Een lagere zorgpremie (bijdrage voor de Vlaamse sociale bescherming): in 2023 is dat 29 euro in plaats van 58 euro per persoon. De zorgpremie dient om het zorgbudget voor zwaar zorgbehoevenden te financieren (zie hierboven).
  • Je bent vrijgesteld van provinciebelastingen. Hou dit in de gaten. Krijg je toch een aanslagbiljet, stuur het terug met daarop een klevertje van je ziekenfonds.
  • Kortingen voor openbaar vervoer: bij De Lijn krijg je goedkopere abonnementen. Op de trein krijg je 50% korting in tweede klasse.
  • Diverse voordelen energie, gas, elektriciteit, internet en telefonie.
  • Mogelijk ook voordelen in de stad of gemeente waar je woont.

4. Financiële steun voor kankerpatiënten

Als u zeer hoge medische kosten hebt, kan u, afhankelijk van uw netto-gezinsinkomen een eenmalige tussenkomst krijgen van het Kankerfonds. Die bedraagt tussen 250 euro en 1750 euro. Dit is dus geen structurele steun die je elk jaar krijgt. Zolang je medische kosten hoog blijven, kan je wel meerdere aanvragen indienen. Er zijn ook tegemoetkomingen naargelang het soort kanker, zoals bijv. voor borstprothesen, pruiken, stomamateriaal, enz. Meer info vind je in de links van het Kankerfonds onderaan onder de bronvermeldingen.

5. Bij een blijvende handicap

Indien je handicap blijvend is, heb je mogelijk bijkomend recht op kortingen, vrijstellingen en tegemoetkomingen zoals:

  • Premies en subsidies bij huur, bouw en verbouwingen.
  • Fiscale vrijstellingen of verminderingen:
    • Vrijstelling belasting op water (waterheffing).
    • Vrijstelling verkeersbelasting.
    • Lagere successierechten indien je een erfenis verwerft.
    • Lagere onroerende voorheffing (belasting indien je een eigen woning bezit).
    • Verminderde inkomensbelastingen.
  • Kortingen voor mobiliteit (De Lijn, NMBS).
  • Een parkeerkaart om te mogen parkeren op voorbehouden plaatsen voor personen met een handicap.
  • Een sociaal energietarief voor gas en elektriciteit.
  • Korting op energiezuinige toestellen (enkel indien je recht hebt op het sociaal energietarief).
  • Steun voor de betaling van je energiefactuur.
  • Sociaal tarief voor telefonie en vast internet.

Je wil terug aan het werk

Vind je het maar niks om ondanks je handicap of ziekte thuis te zitten en wil je terug aan de slag? Dat kan. Mogelijk kom je in aanmerking om aan het werk te gaan in een maatwerkbedrijf. Zo’n maatwerkbedrijf biedt opleiding en werk op maat, aangepast aan je mogelijkheden. Hiervoor moet je recht hebben op een WOP-attest (werkondersteuningspakket). Dit attest kan enkel worden afgeleverd door de VDAB. Hebt u een WOP-attest? Meld u spontaan aan bij een maatwerkbedrijf bij jou in de buurt. Neem dit mee:

  • Je Identiteitskaart.
  • Je telefoonnummer.
  • Je bankrekeningnummer.
  • Je e-mailadres.
  • Je ticket voor Collectief Maatwerk, uitgereikt door de VDAB (WOP-attest).

Heb je nog geen WOP-attest, vraag dit aan bij de VDAB. U vindt alle relevante informatie via de laatste link onderaan deze bladzijde.

Moet ik dat allemaal zelf gaan uitzoeken en regelen?

Nee. Daarvoor zijn er ziekenfondsen. Die hebben allemaal een sociale dienst. Sociaal werkers zullen u wegwijs maken en helpen bij het verkrijgen van al uw rechten. Wat kost dat? Niets. Of ’t is te zeggen: u betaalt ervoor via uw bijdragen ‘vrije verzekering’ aan het ziekenfonds. Gebruik uw rechten dus. Dit artikel is bedoeld om u al op voorhand enigszins wegwijs te maken in het doolhof aan sociale voorzieningen.

Bronnen

 »